اعتبارسنجی احادیث کتاب «الحجه» جامع الکافی، از دیدگاه متقدمان و متأخران

جامع حدیثی کافی، مهم ترین کتاب امامیه، در طول دوران غیبت، از سوی حدیث شناسان متقدم و متأخر مورد ارزیابی های مختلف قرار گرفته است. در ارزیابی و اعتبار سنجی متقدمان، اطمینان به صدور عمده ی احادیث کافی از معصوم – علیه السلام –، اعتبار و صحت این مجموعه ی حدیثی را رقم می زند، اما در اعتبار سنجی متأخران، احادیث کافی به انواع چهارگانه ی حدیث (صحیح، حسن، موثق، ضعیف) تقسیم می شود، در این ارزیابی بسیاری از احادیث کافی را غیر «صحیح» برشمرده اند. خلط معانی اصطلاحات و ملاک های ارزیابی در دو نحوه سنجش احادیث، سبب گردیده تا در تلقی اولیه، به ویژه در دید افراد ناآشنا با قرار داد ها و اصطلاحات، معتبر ترین جامع حدیثی شیعه ی امامیه، بی اعتبار جلوه نماید، و از سوی دیگر با قرار گرفتن بسیاری از احادیث کتاب «الحجه» تحت عنوان «ضعیف»، برخی منکران امامت و منتقدان آموزه های امامیه، از آن سوء استفاده کنند. در شیوه ای نوین، با مرتب نمودن و باز سازی طرق و اسناد احادیث، و مراجعه به گزارش های رجالی در باره ی مولفان و تألیفات آنان، شواهدی به دست آمد که با توجه به آن، منابع کلینی در اخذ حدیث و تدوین کافی، بخش کتاب «الحجه» مورد شناسایی قرار گرفت، و نشان داده شد که این مجموعه از احادیث، بر گرفته از «اصول» اصحاب امامان – علیهم السلام – بوده است و بدین طریق اعتبار اجمالی احادیث مورد نظر تأیید شد. به عبارت دیگر، در این بررسی، صحت و اعتبار کلی و نه یکایک احادیث این مجموعه، با اتکاء بر یکی از قرائن اطمینان به صدور حدیث از معصوم - علیه السلام - به اثبات رسیده و نشان داده شده است که عمده ی احادیث کتاب «الحجه» که تبیین کننده ی مبحث امامت، ذیل عناوین مختلف است، از کتب مشهور و معتبر عصر امامان– علیهم السلام- ، اخذ شده است.